Belce ÖRÜ ERÇİN
Türkiye’de boşanma oranlarının artması, düşük ücret yüksek enflasyon koşullarında hanelerin yoksullaşması ve çocuk bakımının daha ziyade kadınlarda olması nedeniyle yalnız annelerin koşulları gittikçe ağırlaştı. Açık Alan Derneği’nin Derin Yoksulluk Ağı girişiminin araştırması da yalnız annelerin sesi oldu, annelerin ağzından yaşanan güç durumu ortaya koydu. Araştırmada bir annenin “Çok zor bir durum içerisindeyim. Eski eşimle olan sıkıntılarımdan dolayı hayati tehlikem devam ediyor. 25 kuruştan eve iş alıyorum. Komşum yardımcı oluyor. Kiramı karşılayamıyorum ve geçinemiyorum. Faturaları zar zor ödüyorum” ifadelerine yer verildi.
‘KENDİMDEN VAZGEÇTİM’
2 çocuk sahibi bir başka anne ise geçim sıkıntısını şöyle anlattı: “Bir yandan rızkımı kazanırken bir yandan da kendimi ispat etmek için çok savaş verdim. Ancak ne kadar çalışırsam çalışayım yetmiyor. Her kuruşu hesap ederek yaşamak zorundayım, kendimden bile vazgeçmiş durumdayım. Sorun bana hangi ürün en ucuz hangi markette satılıyor bilirim. Fiyatını da kuruşu kuruşuna söylerim. Bir anne olarak için yanıyor ama yaşam mücadelesi veriyorum. ”
‘ÇOK BORCUMUZ VAR’
4 çocuklu bir anne de “Bazı günler çocukların daha fazla yemek yesinler diye ben yemiyorum. Ama makarna ile ne kadar yeterli beslenebilirler ki?” diye sorarken, bir diğeri “Ne kadar etüt, ek ders varsa sarılıyorum. Çocuklarım L koltuğu paylaşıyor uyumak için. Oğlum her sabah ağlıyor beli ağrıdığı için ama ben bir yatak alamıyorum. O kadar çok borcumuz var ki…”
Anneler çocukları tek başına büyütüyor
Türkiye’de boşanma oranlarının artmasıyla beraber yalnız ebeveynli hanelerin sayısında büyük bir artış gözleniyor. 2015’te bu hanelerin toplam hanelere oranı yüzde 7.8 iken 2023’te bu oran yüzde 10.6’ya yükseldi. Türkiye’de çocuklarını tek başına büyüten anne sayısı, baba sayısına göre oldukça fazla. 2023’te Türkiye’de hane halklarının yüzde 2.4’ü baba ve çocuklardan, yüzde 8.2’si ise anne ve çocuklardan oluşuyordu. Çocukların velayetinin 2023’te yüzde 74.9’u anneye, yüzde 25.1’i babaya verildi.
Kadınlar bakım-geçim ikileminde
Resmi veriler hanelerin giderek daha büyük kitleler halinde yoksulluğa sürüklendiğini gösteriyor. 2021’de 543 bin kişi yoksulluk sınırının altında yaşarken, 2024’te bu sayı yüzde 45.5 arttı ve 790 bine yükseldi. Bakım-geçim ikilemi içerisindeki kadınlar, güvencesiz ve düşük ücretli işlerde çalışıyor; barınma, gıda, sağlık ve eğitim gibi temel ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorlanıyor. Yoksulluk riski veya sosyal dışlanma durumuna göre tek ebeveynli hanelerde yaşayan çocukların oranında da ciddi bir artış yaşanıyor. 2016’da yüzde 3.4 olan bu oran 2023’te yüzde 6’ya yükseldi.
ANNELERİN FERYADI
-Her gün 10 saat çalışıyorum. Yorgunluktan çocuklarımla düzgün vakit bile geçiremiyorum. Kardeşler birbirleriyle ilgileniyor.
-Engelli çocuğumu eğitecek bir oyuncak alamıyorum ya da canı, yiyecek bir şey, mesela dürüm çekiyor alamıyorum.
-Yapayalnız kalıyorsun, arayan soran da olmuyor. Bu depremden beter bir durum. Asla unutmam bunu.
